Wat te doen aan een te hoog kiemgetal?

Het kiemgetal is op veel geitenbedrijven een punt van aandacht. Tweederde van de bedrijven heeft weleens problemen gehad met een te hoog kiemgetal. Dit kan door verschillende factoren veroorzaakt worden, het achterhalen van de oorzaak is dan ook de eerste stap in de strijd tegen het kiemgetal.

Kiemgetal zorgt voor kopzorgen

Een verhoogd kiemgetal betekent dat er teveel bacteriën in de melk aanwezig zijn. Dit te grote aantal kan ontstaan doordat er in beginsel teveel bacteriën worden uitgescheiden, zoals bijvoorbeeld in het geval van een uierontsteking. Een andere oorzaak van een verhoogd kiemgetal kunnen vieze uiers zijn, waarbij er tijdens het melken bacteriën in de tank komen, of doordat er ná het melken een te grote groei is van de hoeveelheid aanwezige bacteriën, zoals het geval is wanneer er een fout zit in de reiniging van de melkinstallatie. Het is bij een plotselinge verhoging van het kiemgetal dan ook zinvol om de reiniging van de melkinstallatie goed na te lopen. Een verhoogd celgetal geeft bij koeien aan dat er een infectie is in het uier. Wanneer deze infectie ernstig is of er veel dieren zijn met een infectie kan het kiemgetal in de tank op koeien bedrijven oplopen. Bij geiten werkt het celgetal echter deels anders dan bij koeien. Zo hebben onderzoekers aanwijzingen dat bij geiten bacteriën actief van de darm naar het uier trekken en zo voor een verhoging van het kiemgetal zorgen. Verder onderzoek naar de oorzaken en preventieve maatregelen hiernaar lopen nog.

Je ziet het niet maar het is er wel; onzichtbare uierontsteking

Hoewel er meerdere oorzaken zijn voor een verhoogd kiemgetal blijft een slechte uiergezondheid een belangrijke oorzaak. Maar hoe weet u nu of de uiergezondheid op uw bedrijf goed is of niet? Bij meer dan 5% onkante uiers of meer dan 2% klinische mastitis (blauwuier) in een koppel, spreken we van een uiergezondheidsprobleem en is het aannemelijk dat de uiergezondheid het verhoogde kiemgetal (deels) veroorzaakt. De onkante uiers geven aan dat er sprake is van subklinische mastitis, de onzichtbare vorm van uierontsteking. In tegenstelling tot klinische mastitis zoals bij blauwuier het geval is, is bij een subklinische mastitis aan de melk en het uier niks te zien. Het celgetal daarentegen is wel verhoogd doordat bacteriën het uier (vaak chronisch) geïnfecteerd hebben. Bij geiten wordt het merendeel van deze subklinische mastitis gevallen veroorzaakt door CNS-en en in mindere mate door Staphylococcus aureus. Omdat bij een uierontsteking bacteriën ook worden uitgescheiden in de melk kan het kiemgetal in de tank bij meerdere mastitisgevallen oplopen. Op de meeste geitenbedrijven wordt niet voorgestraald, hierdoor kunnen ook de mastitis soorten die wel vlokken in de melk geven onopgemerkt blijven. Zo wordt zo’n geit gewoon mee gemolken in de tank terwijl deze een grote hoeveelheid bacteriën uitscheidt. Wanneer het kiemgetal oploopt is het daarom zeer nuttig om een melkbeurt voor te stralen om de geiten met deze vorm van mastitis op te sporen. Om de echt onzichtbare vorm van mastitis op te sporen is het bepalen van het individuele celgetal de gemakkelijkste methode. Bij een individueel celgetal boven de 500.000 cellen/ml is er een reden om verder onderzoek te doen in de vorm van bacteriologisch onderzoek (BO) op de melk. Zo kan worden bepaald welke bacterie het verhoogde celgetal/ kiemgetal geeft. Een onkant uier geeft zonder meting van het celgetal al aan dat er een infectie in het uier zit. Om de veroorzakende kiemen op uw bedrijf te achterhalen is het nuttig om van 10 geiten een melkmonster af te nemen van de uierhelft die net onkant begint te worden.

Verbeter de uiergezondheid, verbeter het kiemgetal

Zoals gezegd zijn er meerdere redenen waardoor het kiemgetal op een bedrijf te hoog is. We weten dat een hoog aandeel geiten met een subklinische mastitis een belangrijke risicofactor is voor een verhoogd kiemgetal. Door het verminderen van het aantal geiten met een (sub)klinische vorm van uierontsteking kunnen het celgetal en kiemgetal op probleembedrijven dalen. De te nemen maatregelen hangen af van de gevonden kiemen maar in de regel is het beperken van overdracht tijdens het melken van groot belang. Daarnaast is het zaak de algehele weerstand van de koppel op een hoog niveau te houden. In samenspraak met uw dierenarts kunt u op uw bedrijf de uiergezondheid verbeteren en problemen voorkomen.

Voor vragen over uiergezondheid of het opstellen van een plan van aanpak, neem contact op met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304.