Zorg voor lammeren verbeteren – Lammeropfoktool is er

Inzicht in de lammeropfok, je situatie vergelijken met collega-bedrijven en ontdekken waar eventuele problemen spelen om deze gericht te kunnen aanpakken: dat was het doel van het pps- project ‘Zorg voor jonge dieren’. De Lammeropfoktool die binnen dit project is ontwikkeld maakt deze doelen haalbaar.

De Lammeropfoktool is bedoeld om de zorg voor lammeren te verbeteren. De tool geeft houders en hun dierenartsen inzicht in de sterke en minder sterke kanten van de bedrijfsvoering rond de opfokperiode. Op basis van identificatie- en registratiedata (I&R) uit RVO en antibioticagegevens uit Medigeit maakt de tool persoonlijke bedrijfsoverzichten. In grafieken worden de volgende kengetallen over de afgelopen twee jaar weergegeven:

• Registratie en compleetheid van I&R-data
• Aflampatroon: aantal geboortemeldingen per maand
• Niet geoormerkte lammersterfte: percentage doodgeboortemeldingen
• Lammersterfte in de eerste zeven dagen
• Lammersterfte in de tweede en derde levensweek
• Lammersterfte in de vierde tot en met zevende levensweek
• Lammersterfte in de achtste levensweek tot en met 6 maanden leeftijd
• Antibioticagebruik

Sterfte is een van de weinige parameters die makkelijk op een bedrijf zijn te monitoren en tegelijk een indruk geven van de diergezondheid. De verschillende leeftijdscategorieën die voor de sterftecijfers zijn gekozen in de tool, komen overeen met de risicoperioden in de opfok. Een hogere sterfte in een van deze perioden kan duiden op een verminderde diergezondheid. Met de tool wordt inzichtelijk in welke leeftijdsgroepen zich mogelijk problemen voordoen, zodat er ingegrepen kan worden in het management.

Ook geeft het bedrijfsoverzicht het Nederlands gemiddelde weer en de gemiddelden van het eigen bedrijf. Dit geeft inzicht in de prestaties van het bedrijf ten opzichte van collega-melkgeitenhouders en maakt het eenvoudiger om te zien wanneer sterftegegevens in het bedrijf beginnen af te wijken.

Betrouwbaarheid van de data

De waarde van het bedrijfsoverzicht uit de Lammeropfoktool valt of staat met de kwaliteit van de ingevoerde gegevens. Het is dus belangrijk dat de houder zijn registraties correct en tijdig invoert. Het eerste onderdeel in het overzicht, ‘Registratie en compleetheid van data’, koppelt aan de houder terug wat de kwaliteit van de registratie van geboorten en aan- en afvoermeldingen is, zodat deze een indruk krijgt van de betrouwbaarheid van zijn sterftecijfers en antibioticagebruik. De kwaliteit van de data wordt in dit overzicht gegeven op basis van drie parameters:

1. Tijd tussen geboorte en aanmelding: de data is het betrouwbaarst als die zo kort mogelijk na de geboorte wordt ingevoerd.
2. Doodgeboortemeldingen: naar verwachting krijgt een bedrijf met minstens honderd geboortemeldingen in een jaar wel eens te maken met een doodgeboorte.
3. Lammersterfte minstens 1 procent: naar verwachting heeft een bedrijf met minstens honderd geboortemeldingen minimaal 1 procent sterfte onder lammeren tot zes maanden leeftijd.

Validatie

Binnen het project is een validatie uitgevoerd om na te gaan of de gekozen kengetallen in de tool een goed beeld geven van de lammergezondheid op het bedrijf. In het validatie­onderzoek zijn 31 vrijwillig aangemelde bedrijven bezocht door een dierenarts en beoordeeld op onder andere hygiëne, huisvesting en het voorkomen van gezondheidsproblemen. Deze beoordeling werd vergeleken met het resultaat van de Lammeropfoktool. Bedrijven die lager scoorden in de beoordeling door de dierenarts hadden hogere sterftecijfers onder lammeren vanaf twee weken leeftijd, in vergelijking met bedrijven die hoog scoorden op de beoordeling. Deze resultaten waren echter niet significant verschillend doordat er weinig variatie was onder de deelnemende bedrijven.

Bevindingen en advies

Uit dit project bleek duidelijk het belang van het goed en tijdig invoeren van I&R-gegevens door de houder. Betrouwbare data is de basis voor het goed functioneren van de Lammeropfoktool. Toch bleek dat enkele houders die aangaven direct hun geboortes te registreren, laag scoorden op de ‘tijd tussen geboorte en aanmelding’. Voordat de tool daadwerkelijk kan worden toegepast moet daarom goed worden uitgezocht hoe de uitwisseling en verwerking van data tussen managementprogramma’s en RVO verloopt.

Ook kwam naar voren dat de bedrijven met een matige kwaliteit van registratie ook opvallend lage sterftepercentages bleken te hebben. Ons advies is daarom om de cijfers van het ‘Nederlands gemiddelde’ en eventuele benchmarks te baseren op bedrijven met een goede kwaliteit van registratie. Op deze bedrijven wordt de werkelijke sterfte naar verwachting het best benaderd en levert dat de meest realistische vergelijking met een individueel bedrijf.

Sector aan zet

Inmiddels is de tool opgeleverd aan de opdrachtgevers, Platform Melkgeitenhouderij en het ministerie van LNV, inclusief rapportage met bevindingen en adviezen voor het gebruik van de tool. Nu is het aan de sector om te bepalen hoe de tool ingezet wordt.

Tekst: Tara de Haan, RoyalGD