Een goede start met optimale pensontwikkeling

De ontwikkeling van de pens bij geitlammeren is een essentiële fase in de opfokperiode. Een goed ontwikkelde pens legt de basis voor een gezonde start en bevordert de succesvolle groei tot een volwassen melkgeit. Daarom lichten we graag de belangrijkste aspecten van pensontwikkeling toe en delen we praktische tips om de pensgezondheid van jouw lammeren te optimaliseren.

Een gezonde pens is van belang

De pens is van groot belang voor de fermentatie van vezels en andere voedingsstoffen, wat essentieel is voor de energievoorziening en groei van het lam. Een goed ontwikkelde pens stelt lammeren in staat voedingsstoffen efficiënt op te nemen. Dit resulteert in een betere gezondheid en snellere groei. Daarom is het cruciaal om al vroeg in de opfokperiode de juiste maatregelen te nemen om de pensontwikkeling te stimuleren.

3 fases van pensontwikkeling

• Neonatale fase (0-3 weken):  In de eerste weken na de geboorte is de pens nog niet functioneel. Lammeren zijn in deze periode volledig afhankelijk van melk voor hun voeding. In deze fase blijft de pens klein en onontwikkeld. Via de slokdarmsleufreflex wordt de melk rechtstreeks naar de lebmaag geleid.
• Transitieperiode (3-8 weken): In deze fase vindt de overgang plaats van melk naar vast voer. Het is cruciaal om lammeren te introduceren met zowel ruwvoer als krachtvoer. Vezelrijk ruwvoer stimuleert de ontwikkeling van de penswand, terwijl krachtvoer de groei van penspapillen bevordert door de productie van vluchtige vetzuren (VFA’s). Deze processen zijn belangrijk voor een gezonde en goed functionerende pens.
• Post-weaning fase (vanaf 8 weken): Na het spenen zijn lammeren volledig aangewezen op vast voer. Een goed ontwikkelde pens, met een gezonde microbiële populatie, is noodzakelijk voor de vertering van vezelrijk voedsel. Zorg ervoor dat je lammeren toegang hebben tot krachtvoer en een geschikte structuurbron, zoals stro of droog hooi, om de pensgezondheid te optimaliseren.

De invloed van voeding op de pens

• Ruwvoer: Dit stimuleert zowel het kauwen als de speekselproductie. Dit helpt vervolgens weer bij het bufferen van penszuur en de mechanische stimulatie van de pens.
• Krachtvoer: Het geven van kleine hoeveelheden krachtvoer ondersteunt de verdere ontwikkeling van de pens door de fermentatie van zetmeel en de aanmaak van vluchtige vetzuren.
• Wateropname: Voldoende water is cruciaal voor de pensgezondheid, omdat het helpt bij het afvoeren van afvalstoffen en het handhaven van een goede vochtbalans in de pens.
• Microbiële populatie: Een gezonde microbiële populatie, bestaande uit bacteriën, protozoa en schimmels, is onmisbaar voor de fermentatie en vertering van vezels en andere voedingsstoffen. De introductie van vast voedsel bevordert de groei van deze micro-organismen, wat bijdraagt aan een efficiënte vertering en opname van voedingsstoffen.

Cruciale aspecten van pensontwikkeling tijdens de transitieperiode

Tijdens de vertering van krachtvoer in de pens worden vluchtige vetzuren zoals boterzuur gevormd, die de opname van andere voedingsstoffen bevorderen en de groei van lammeren ondersteunen. Naarmate de pens rijpt, kan deze ook complexere stoffen zoals cellulose verteren. Dit rijpingsproces duurt minstens drie weken. Het is daarom belangrijk om aandacht te besteden aan de brokopname van lammeren tijdens de melkperiode. Als een lam wordt gespeend terwijl het minder dan 150 gram brok per dag eet of jonger is dan zeven weken, bestaat het risico dat de penspapillen nog onvoldoende zijn ontwikkeld. Dit kan leiden tot pensverzuring, wat schadelijk is voor de pensflora en de algemene pensfunctie. Daarnaast is er een verhoogde kans op CCN (vitamine B-tekort). Een gezonde, goed ontwikkelde pens produceert zelf vitamine B. Wanneer een lam te vroeg wordt gespeend is de pens niet in staat voldoende vitamine B te ontwikkelen, wat kan leiden tot CCN.

Praktische tips

• Introduceer ruwvoer en krachtvoer vanaf 10 dagen: Begin met kleine hoeveelheden en moedig de brokopname aan door het voer meerdere keren per dag te verversen.
• Gebruik kwalitatief ruwvoer en passend krachtvoer: Het lammerenopfokteam van Vitalvé heeft een volledig opfokprotocol opgesteld met voeders die passen bij elke fase van de opfok. Maatwerk is hierbij altijd mogelijk.
• Monitor de brokopname: Maak gebruik van de VitalOpfokMonitor om de voeropname vóór, tijdens en na het spenen nauwlettend in de gaten te houden en indien nodig tijdig bij te sturen.
• Zorg voor constante toegang tot vers drinkwater: Ondersteun de pensgezondheid door ervoor te zorgen dat vers en schoon drinkwater altijd beschikbaar is. Ververs het water regelmatig om de interesse van de lammeren te behouden en voeg indien nodig elektrolyten toe om het water aantrekkelijker te maken.

Optimaliseer je opfokresultaten met de juiste ondersteuning

Door aandacht te besteden aan het monitoren en stimuleren van krachtvoeropname en wateropname voorkom je problemen zoals pensverzuring. Het opfokteam van Vitalvé staat klaar om je te ondersteunen met deskundig advies en tools zoals de VitalOpfokMonitor. Zo groeien jouw lammeren gezond en sterk op. Wil je meer weten over de opfokaanpak van Vitavé? Neem dan contact op met onze opfokspecialist Sarah of bezoek onze website.