Antibiotica bij beheersen bedrijfscelgetal

Hoeveel een geit met subklinische mastitis kost, wordt bijna altijd onderschat. Een ‘hoog-celgetalgeit’ zal altijd minder melk produceren, 5 tot 10 procent, en nog meer uitgesproken als beide uierhelften aangetast zijn. Deze geit zal versneld worden afgevoerd wanneer de uier te slecht is geworden en de melkproductie daalt of zelfs wegvalt. Dat schrijft geitendierenarts Peter Vermoessen in vakblad Geitenhouderij.
Daarnaast bestaat het risico dat deze geit ongemerkt andere geiten besmet heeft. Omdat het hoofdzakelijk om uier­gebonden kiemen gaat, zal de overdracht van geit naar geit vooral tijdens het melken gebeuren. Dit in tegenstelling tot melkvee, waar de omgevingsgebonden kiemen ook een belangrijke rol spelen.

Melkmachine en melktechniek

Een goed werkende melkmachine is van essentieel belang in het vermijden van kruisbesmetting. Een te hoog vacuüm, luchtzuigen, falende automatische afname, dichtzittende luchtgaatjes, verweerde vacuümslangetjes en versleten tepelvoeringen zijn allemaal de revue gepasseerd. Het kan er allemaal voor zorgen dat spenen beschadigd raken en/of melkresten van de ene naar de andere geit kunnen gaan. Een aantal melkmachines werkten dramatisch. Het kiemgetal was soms navenant.
Slechts 20 procent van de melkgeitenhouders in het klantenbestand van Vermoessen verving de tepelvoeringen binnen de voor ons gangbare normen, namelijk 3.750 melkingen voor rubber, 7.500 voor siliconen. Over het algemeen was de melktechniek van de geitenhouders prima. Voorbehandeling was niet gebruikelijk en is niet altijd nodig, maar 24 procent deed wel aan sprayen of dippen. Zeker de eerste maanden na aflammeren kan dit het aantal nieuwe infecties afremmen. Een onderzoek in Frankrijk in 1996 toonde aan dat slechts 29 procent nieuwe­ infecties voorkomen als men nabehan­delt tegenover 51 procent zonder nabehandeling. Een derde van de geitenhouders droeg handschoentjes tijdens het melken. Ook dit zal de overdracht afremmen. De bacteriën die goed gedijen op de uierhuid, doen dit ook op onze handen. Wat af te raden is, is het ‘egoutteren’ of te leeg melken van de uier. Een goed leeggemolken uierhelft bevat altijd nog een 50 cc melk.

Toch antibiotica inzetten

Op 30 procent van de bedrijven werden de primipare (voor het eerst gelamde) dieren als eerste gemolken. Op deze manier is het risico op besmetting door de oudere dieren weg­genomen. Arbeidstechnisch vergt dit wel een inspanning omdat de eerstejaars in het begin niet zomaar de melkstal in willen.
Een ‘celgetalgroep’ maken en die als laatste melken was een maatregel die slechts één bedrijf toepaste. Om dit goed te doen, moet je immers weten welke geiten het zijn. Zoals gezegd vergt dit een of andere manier van individuele celgetalmeting. En slechts 10 procent­ doet aan individuele melkcontrole.
Bewust droogzetten van geiten, al dan niet met antibioticabehandeling, werd nagenoeg nergens gedaan. In Frankrijk is dat nochtans een van de maatregelen om de uiergezondheid te verbeteren. Net als bij melkkoeien trouwens. In twee uitgebreide Franse veldproeven leverde behandeling van besmette dieren in de droogstand 30 tot 50 procent extra genezing op, tegenover droogzetten zonder behandeling. Ook het aantal nieuwe infecties nam dan af.

Ongepast?

In het post-antibioticumtijdperk klinkt dit ongepast, maar ik denk dat dit een belangrijke stap wordt in het onder controle krijgen van het bedrijfscelgetal. Het biedt immers een unieke kans om een deel van je geitenkoppel weer gezond aan een lactatie te laten beginnen. Het tijdens de lactatie behandelen van cel­getaldieren is gezien de aard van de kiemen teleurstellend en af te raden.
Het ruimen van geiten, enkel op basis van een verhoogd celgetal al dan niet gepaard gaand met een afwijkend uier (asymmetrisch, harde delen), was nergens een strategie. De algemene weerstand, de voeding en gezondheidsstatus hebben ook veel invloed op de uiergezondheid. Onder andere bij acute pensacidose zie je het celgetal drastisch­ stijgen.

Vooruitgang

Na een aantal bezoeken werd de eerste voorzichtige vooruitgang merkbaar. Een paar bedrijven kon dit ook meteen vertalen in een daling van het celgetal. Wat het best opgepikt werd, was het nat laten doormeten en het optimaliseren van de melkmachine, het eerder vervangen van de tepelvoeringen en het als eerste melken van de primipare dieren.