Passie voor het boerenvak en ondernemerschap pur sang zijn de hoofdelementen die aan bod komen op dag 2 van onze studiereis in Portugal.
(Tekst en foto’s: Frank de Vries)
Met een uitgebreid Portugees ontbijt achter de kiezen gaat onze trip vandaag naar het geitenbedrijf van Pedro Alves en zijn vrouw Evelina. Vandaag helaas een druilerige dag met veel mist en regen maar dat heeft absoluut geen weerslag op de geweldige stemming en het plezier in de groep.
Mijn droom
Pedro is moe, doodmoe. Hij heeft de laatste nacht niet, en de nacht daarvoor nauwelijks geslapen. Lammertijd is oorzaak. Evelina oogt wat minder geveld door de slaap.
Pedro is wel een echte geitenboer in hart en nieren. Pedro startte zijn bedrijf 8 jaar terug met 600 Murciano en 200 Saanen geiten. Nu staan er 1.000 melkgeiten en komend jaar wil het echtpaar opschalen naar 1.400 melkgeiten. In de loop der jaren heeft de Saanen geit de absolute meerderheid gekregen op het bedrijf. Pedro droogjes: “De Murciano geiten melken zichzelf in plaats van de machine en ik hou niet meer van dit ras en dit ras niet meer van mij.”
Tegelfabriek
Het bedrijf van Pedro en Evelina is opgezet in een voormalige tegelfabriek. Dat zien we vooral aan het enorme erf en de ruimtes van de gebouwen. Plek zat. Pedro is leergierig maar weet in Portugal onvoldoende kennis te verzamelen om nog beter te worden als boer. Hij deed Nederland en Spanje aan om zijn kennishonger te stillen. Bij zijn laatste bezoek aan ons land heeft hij zijn oog laten vallen op een nieuwe melkmachine. “Ik wil van 9 uur melken per dag terug naar de helft en dat gaat lukken met het apparaat wat ik op het oog heb.” (redactie: SAC).
Vreemde krachten
Pedro werkt samen met zijn broer en nog drie medewerkers. 1 persoon is verantwoordelijk voor het melken. De ander voert en de derde doet overige werkzaamheden. Een rantsoen van maissilage, luzerne en brok (1,2 kg/dag) zorgt voor een productie van een slordige 1.000 liter per geit per jaar. Pedro is trots op zijn bedrijf. Dat kun je zien, ondanks de slaap. De lage productie-groep is aan het werpen als wij er zijn. De middengroep is gedekt en de hoogproductieve groep is vol in productie.
Alle groepen krijgen evenveel ruwvoer maar de laaggroep krijgt maar 900 gram krachtvoer per dag, oplopend naar de 1,2 kg voor het lammeren.
Uniforme koppel
In de geitenstal vallen de beide verhoogde voergangen op en de enorme ruime stal. De geiten ogen prima en de koppel is uniform. Direct na de geboorte zorgt Pedro ervoor dat een lam 300 ml koebiest krijgt toegediend. Bokjes worden ook hier verkocht en wel op 10 kg gewicht. Een week na de geboorte worden bokjes en geitjes van elkaar gescheiden.
Pedro toont ons trots zijn ‘rioolrat’ waarmee hij dagelijks de melkleidingen bij de lammetjes doorspuit met water. “Hygiënisch en makkelijk”, aldus Pedro. De uitval bij de lammeren is beperkt tot maximaal 1% in de eerste dagen en over het totaalbedrijf weet Pedro dat dit cijfer 5,6% is.
Drachtig maken
Met KI wordt een drachtigheidspercentage van 50% gescoord. Pedro vertelt: “Van mijn 1.000 geiten heb ik er 25 gekozen tot mijn nucleus – van die groep heb ik mijn eigen rammen. Ik selecteer op beenwerk, uier, snelheid van melken en melkproductie.”
Duurmelken gebeurt niet: “Daar vind ik ons genetische materiaal niet geschikt voor.”
De melkprijs is nog wel een dingetje verklapt Pedro ons. “Omdat 60% van de geitenhouders de meeste melk tussen december en juni afleveren kan de melkprijs in die tijd dalen. Pedro: “Ik heb vorig jaar voor een volume van 75.00 liter maar de halve prijs kunnen beuren. Gelukkig is er voor komend jaar een garantieprijs met de verwerker overeengekomen.”
Ondernemen in het kwadraat
Tussen het bedrijf van Pedro en Evelina in de plaats Ulme-Chamusca en het bedrijfsbezoek aan familie Schuurmans in Alcanhoes pauzeren we voor een weelderige lunchdis. Ook hier zijn de lokale gerechten in alle uitbundigheid bereid voor ons. Vis en vlees, lokale groente en zo meer. We smullen.
Jan en Hinke Schuurmans zijn 20 jaar geleden in Portugal gaan boeren. Vanuit Friesland. Jan was alle regeltjes en het melkquotum meer dan zat en zocht een plek buiten ons land. Zijn broers en zussen waren al eerder geëmigreerd. “Het zit in ons bloed.” De keuze voor Portugal was snel gemaakt: “We houden van warmte en niet van schaatsen en van minder regels.”
150 pinken
Gestart werd met 150 drachtige pinken uit Nederland. Een bedrijf met 60 ha grond en stallen werd aangekocht (voor circa 700.000 euro). Nu staan er 300 melkkoeien op inmiddels 120 ha. Maar de honger naar ondernemen was nog niet gestild: “We kochten in 2008 een tweede bedrijf en in 2016 een derde. Op afstand – het ene op 60 km van hier en de andere op 80 km.” Nu staan er met elkaar 1.000 melkkoeien op de drie bedrijven. Met een melkprijs van 32 cent/kg is Jan tevreden. “Daar doe ik het voor.”
Jan heeft als filosofie om zo veel mogelijk zelf te doen in plaats van in te kopen: Eigen voer, eigen hakselaars en een waterbron die 250 m3 per uur kan uitspugen. Jan: “Dat gevoel om alles zelf te doen kwam voort uit economisch oogpunt en ook wel vanuit de Portugese cultuur waar niet op een uurtje later wordt gekeken. We willen niet wachten op externen maar doorgaan. Vandaar.”
Goed zijn voor je mensen
Jan en Hinke zijn goed voor hun personeel: “Ze hebben allen een woning op het bedrijf. Ben je goed voor hen zijn ze dat ook voor ons.” Is alles dan rozengeur en maneschijn in Portugal? “Neen”, beaamt Hinke, “we zijn af en toe erg verdrietig van de bureaucratie hier.”
De drie zonen studeren in Nederland; op de HAS in Leeuwarden. “We missen ze natuurlijk wel eens maar met de gedachte dat ze met nieuwe kennis terugkeren na diplomering kunnen we heel goed leven.”
Eenvoud
Jan houdt van eenvoud bij het ondernemen. “Ik hoef niet perse de allerhoogste melkgift uit een koe te persen. Met 25 kg per dag ben ik nu dik tevreden.”
Staan er nog plannen op stapel? “Ik wil graag een eigen kaasmakerij opstarten binnen ons bedrijf”, vertelt Hinke lachend. Ik melk niet meer en ook de verzorging van de kalveren wordt nu overgelaten aan personeel. Dus ik wil iets nieuws oppakken. Stiekem is Hinke al in de woonkeuken aan het experimenteren met kaasjes maken. “Ik ga er wat produceren en verkopen op de lokale markt. Dan weet ik alvast of de consument ze lekker vindt.”
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
