Scrapie is een besmettelijke, zeer langzaam verlopende aandoening van het zenuwstelsel bij geiten en schapen. Na een lange incubatietijd en een slepend verloop eindigt de ziekte met de dood. Een behandeling is niet mogelijk.
Scrapie behoort tot de TSE’s (transmissible spongiform encephalopathies: overdraagbare, met sponsvorming gepaard gaande hersenafwijkingen). Bij microscopisch onderzoek vertonen de hersenen van dieren met een TSE sponsachtige structuurveranderingen. De verwekker van scrapie wordt aangeduid met de naam ‘prion’ (proteinaceous infectious particle). De gevoeligheid voor scrapie is erfelijk bepaald en dit wordt, voor zover bekend, door één enkel gen, het PrP-gen, gecontroleerd. Dit PrP-gen bepaalt de aanmaak en eigenschappen van het normaal voorkomend prion eiwit (PrP = prion protein = prion eiwit). Dit normale prion eiwit wordt aangegeven met PrPC (c staat daarin voor cellulair). Bij dieren met een prionziekte als bijvoorbeeld scrapie komt een veranderde vorm van het PrP voor; deze veranderde vorm wordt aangegeven met PrPSc (scrapie protein; is identiek met scrapieverwekker). Als schapen/ geiten in contact komen met het PrPSc kunnen ze, afhankelijk van hun gevoeligheid voor de ziekte, scrapie ontwikkelen. Het diereigen PrPC wordt na besmetting omgezet in PrPSc en dit gebeurt sneller en efficiënter bij dieren met een gevoelig genotype.
Verschijnselen
De verschijnselen van scrapie treden in de regel op vanaf een leeftijd van anderhalf jaar. Er zijn klinische gevallen bekend van tien maanden oud en soms nog jonger, maar dat zijn uitzonderingen. Meestal zijn de dieren ouder dan twee jaar en vertonen de volgende verschijnselen: afwijkend gedrag; jeuk, schuren; neurologische verschijnselen: trillingen aan de kop; schrikgedrag; vermagering.
Behandeling en preventie
Sinds 23 juli 1998 geldt een aangifteplicht voor scrapie op grond van artikel 15 van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Dit betekent dat houders van kleine herkauwers en hun dierenartsen verplicht zijn om van scrapie verdachte dieren te melden bij de NVWA. Sinds 1 januari 2001 is bij een verdenking het scrapiedraaiboek van de NVWA van toepassing. Dit draaiboek wordt met regelmaat aangepast aan nieuwe Europese regelgeving en is ook van toepassing op scrapiegevallen die afkomstig zijn van monitoring bij slachthuizen en bij de destructor.
Na een melding bezoekt een deskundigenteam het van scrapie verdachte bedrijf en beoordeelt het dier. Wanneer scrapie niet kan worden uitgesloten, wordt het verdachte dier overgenomen en nader onderzocht bij het Centraal Veterinair Instituut (CVI) in Lelystad. Als de diagnose scrapie bij het overgenomen dier wordt bevestigd, wordt het bedrijf officieel besmet verklaard. Het bedrijf komt dan officieel onder toezicht van de NVWA. Dit toezicht blijft van kracht tot drie jaar na het laatst bevestigde geval van scrapie. Verder wordt een onder toezicht geplaatst bedrijf elke drie maanden bezocht om de dieren te inspecteren en de administratie te controleren. Afvoer van dieren vindt alleen na ontheffing plaats.
De eigenaar is verplicht om alle dieren van één jaar en ouder die sterven op het bedrijf, te melden bij de NVWA. De NVWA zorgt er vervolgens voor dat de dieren van het bedrijf worden opgehaald en worden onderzocht op scrapie.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
