De ontwikkeling van de geitensector in Canada loopt zo’n vijftien jaar achter op die in Nederland. Maar er zijn kansen voor verdere professionalisering. Kennis uit Nederland kan daar zeker aan bijdragen.
Canada telt zo’n 225 geitenbedrijven die gezamenlijk ongeveer 45 miljoen kg melk produceren. De meeste bedrijven bevinden zich in het zuidwesten van Ontario, dat is het gebied tussen Toronto en Michigan. De grootte van de bedrijven verschilt nogal. Met name de Amish bezitten kleinere bedrijven met zo’n 70 geiten die zij met de hand melken. Er zijn ook middelgrote bedrijven met 250 tot 600 geiten. Verder telt Canada een stuk of vijftien melkgeitenbedrijven met 700 tot 2.000 dieren. Het aandeel Nederlandse geitenhouders ligt relatief hoog in Canada. Rond 2013 startten zo’n twintig Nederlanders een geitenboerderij over zee, in de periode tussen 2000 tot 2010 begonnen er nog eens minimaal zo’n aantal. Veel van die laatstgenoemden hebben het vleesvee- of akkerbouwbedrijf uitgebreid met een geitentak. De laatste jaren staat de emigratie naar Canada op een laag pitje. Dat heeft met name te maken met de prijsstijgingen in dat land, maar ook met het verkrijgen van visa dat steeds moeilijker gaat.
Melk en vlees
De geitenmelk vindt zijn weg naar drie zuivelondernemingen. Gay Lea Foods is van oorsprong een coöperatie die koemelk verwerkt. Een jaar of tien geleden kocht de coöperatie een geitenmelkverwerker en is zo ook geitenmelk gaan verwerken tot verse kaas. De Ontario Dairy Goat Co-operative (ODGC) is een coöperatie opgericht in 2002 door geitenboeren die zelf de vermarkting van hun melk in handen willen houden. Zij leveren de melk aan verschillende verwerkers. Goat Milk Canada (GMC) is ook een handelaar die de melk niet zelf verwerkt maar doorverkoopt aan verwerkers. Er wordt in Canada vooral zachte kaas gemaakt van geitenmelk, een klein deel wordt als drinkmelk afgezet. De Chinese melkpoederfabrikant voor kindervoeding Feihe heeft ook een fabriek in Canada draaien. Deze Canada Royal Milk wil doorgroeien naar het verwerken van 70 miljoen liter geitenmelk per jaar. De geitenmelkprijs ligt in de zomer op ongeveer 95 dollarcent per kg melk (omgerekend 72 eurocent). In de winter komt daar een wintertoeslag van zo’n 6 dollarcent bij.
Naast melkgeitenbedrijven zijn er ook vleesgeitenbedrijven in Canada. Geitenvlees kan goed worden afgezet in dat land; de afzet ligt vooral in Toronto en omstreken en er is export naar de Verenigde Staten. De goede prijzen wijzen op een luxe product. Afgemeste bokjes van 30 kg leveren ongeveer 7,50 euro per kg levend gewicht op. Afvoergeiten brengen circa 175-200 euro op. De hoogste bedragen worden neergeteld rondom de (islamitische) feestdagen. Hoewel de meeste lammeren worden geboren tussen 15 januari en 15 mei, en nog een deel aan het eind van het jaar vanwege de najaarsmelk, gaan steeds meer geitenbedrijven over op het jaar rond aflammeren.
Diverse manieren van houderij
De geiten worden in allerlei soorten stallen gehouden. Zo hebben geitenhouders voormalige grupstallen omgebouwd en daarin melktafels gezet. De Mennonieten hebben vaak geen wachtruimte en houden de geiten in groepen zo groot als de melkstal is. Ook zijn er wel nieuwere stallen met een meer Hollandse lay-out. De melkstallen laten een vergelijkbaar beeld zien: melktafels van 2×12, rotors maar er zijn ook zij-aan-zij-melkstallen van 2×50. Ook de opfok gebeurt op diverse manieren: van aparte opfokstallen tot in oude stallen op het erf of bij de melkgeiten in de stal. De kennis hieromtrent is nauwelijks aanwezig. Een voorbeeld: een geitenhouder die al achttien jaar geiten molk, gaf alle lammeren de eerste weken melk met de fles, daarna gingen ze pas aan de speen. Volgens de kennis van de geitenhouder zouden de lammeren niet eerder via de speen kunnen drinken. De melkgeiten krijgen in hun rantsoen veelal luzerne (alfalfa) gevoerd, snijmais, sojabonen en ook wel gras en brok. Er worden minder bijproducten gevoerd dan op sommige bedrijven in Nederland. De sojabonen, korrelmais, gerst en tarwe komen vaak uit Canada zelf, bietenpulp vooral uit de VS. Op veel plekken gebeurt het voeren met de hand en/of kruiwagen, maar ook voermengwagens zijn wel in gebruik. Het verstrekken van krachtvoer gebeurt middels de voermengwagen, met de hand of in de melkstal via een computer.
Fokkerij
Er is geen echte geitenfokkerijorganisatie in Canada. Eastgen is een koeien-ki-organisatie en zij bieden ook geitensperma aan. Dit wordt vaak bij hobbyfokkers verkregen en melkdata is zodoende niet direct van toepassing op de melkgeitenbedrijven. Canadese geitenhouders importeren wel Frans sperma, sinds een jaar of vier ook Nederlands sperma van GKN en sinds kort ook van GIC. Melkcontrole gebeurt niet, alleen bij de Mennonieten. Een enkele geitenhouder heeft melkmeting in de melkstal, maar de data wordt summier gebruikt. Als er al een managementprogramma aanwezig is, komt dat vaak uit Nederland.
Minder regelgeving, meer waardering
Het ministerie van landbouw in Ontario (Omafra) houdt controle op geitenbedrijven en de productie van melk. Zij geeft ook een ‘license to produce’ af, zonder mag je geen melk leveren. Daarnaast voeren zij regelmatig controles uit op agrarische bedrijven en beoordelen dan op melkgeitenbedrijven met name de reinheid van de melkstal, of de klauwtjes goed bekapt worden en of er voldoende stro in de potten ligt. Omafra houdt ook toezicht op de omstandigheden voor de dieren bij veilingen en keuringen.
De regeldruk voor geitenhouders in Canada is vele malen lager dan in Nederland. Er is geen verplichting om met identificatie te werken, er zijn geen verplichte gezondheidsprogramma’s of vaccinaties, geen dierrechten, er is geen verplichte mestafvoer en er bestaat geen destructiewet.
Opvallend is wel dat er onder de Canadese bevolking meer waardering lijkt te zijn voor de agrarische sector. Dit wordt in reclames ook uitgedragen door bijvoorbeeld McDonald’s en op agrarische beurzen, keuringen en open dagen.
Kennis tekort
De geitenmarkt is duidelijk jong in Canada: er is nog weinig specifieke geitenkennis. Er is geen gerichte advisering of onderwijs op het gebied van geitenhouderij. De veevoedermarkt is een verkoopmarkt en voorziet niet in advies. Het Nederlandse Vitalvé lijkt de enige in de Canadese geitensector te zijn die kennis brengt. Wel zijn er vanuit de melkfabriek een soort kleine studieclubs opgezet en er is een Facebookgroep waarin kennis wordt gedeeld. Daarnaast zijn de warme zomers en koude winters een uitdaging voor geitenhouders.
De Canadese geitenhouderij is een groeimarkt. Niet alleen vanwege de komst van de Chinese kindervoedingsgigant naar het land, wat groeimogelijkheden biedt voor de huidige geitenhouders en een kans voor starters, maar ook doordat de ontwikkeling zoals die vijftien tot twintig jaar terug in Nederland werd doorgezet, ook in Canada lijkt in te zetten. Dat betekent dat de markt zich verder zal professionaliseren, dat geitenhouders efficiënter zullen gaan werken door beter management met meer data en betere dieren.
Tekst: Raymond Jansma, Vitalvé Foto’s: Raymond Jansma
Raymond Jansma is bereikbaar voor geitenhouders die geïnteresseerd zijn in een reis naar of bedrijf in Canada: r.jansma@vitalve.nl.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
