Melken als een god in Frankrijk

Franse geitenkaasjes zijn al jaren erg gewild. De vraag naar een van die geitenkaasjes is inmiddels zoveel groter dan het aanbod van de melk, dat de organisatie die dit kaasje een beschermde titel geeft, geitenmelkers zoekt. Bijvoorbeeld uit Nederland.

De Appellation d’Origine Protégée Selles-sur-Cher (AOP) is de organisatie die het geitenkaasje dat met geitenmelk uit de regio Selles-sur-Cher wordt gemaakt, deze beschermde naam biedt. De AOP is op zoek naar melkers, want ze komt op dit moment zo’n 3 miljoen liter melk tekort voor de productie van dit kaasje, en daarboven op verwacht ze groei. “AOP Selles-sur-Cher is een kaasje dat goed verkocht wordt. De vraag is er, maar de melk niet. Op dit moment zit de afname op 8 miljoen kaasjes per jaar, dus 10,4 miljoen liter. De kaasfabrieken vragen nu 3 miljoen liter extra en daarnaast komen ze zo’n 500.000 van de boerenkaas-variant van de Selles-sur-Cher tekort”, vertelt Ina van Harten, een van de makelaars die de AOP helpen in hun zoektocht naar melkers. Van Harten werkt samen met Leo Dorresteijn aan het project om in Nederland naar geitenhouders te zoeken die zich in het gebied Selles-sur-Cher in het hart van Frankrijk willen vestigen om daar de melk voor het AOP kaasje te produceren. Beiden zijn makelaar bij AVS-France en voorheen melkveehouder, en waar Dorresteijn geïnteresseerde mensen in Nederland voorbereidt op een bezoek aan Frankrijk, biedt de in Frankrijk woonachtige Van Harten ze in Frankrijk alle hulp die nodig is.

Specifieke eisen

“In Frankrijk kunnen ze geen melkers vinden”, weet Van Harten. “De geitenhouders die hier zitten en met pensioen willen, vinden geen opvolgers. Fransen willen veelal niet melken, want dat is arbeid die tweemaal per dag terugkeert. En ook in zelfverkazen gaat veel werk zitten, waar ze tegenop zien.” En dus zoekt de AOP buiten de landsgrenzen naar geitenmelkers.

Er zijn meer AOC’s en AOP’s die melkers zoeken, weet Van Harten, want het melktekort speelt Frankrijk-breed en bij zowel koe als geit. “Maar deze Selles-sur-Cher is er wel heel hard mee bezig. Het gaat erom dat die kaasjes gemaakt kunnen worden, want die verkopen.” De AOP heeft veel partijen geactiveerd; de drie melkfabrieken die in deze regio zitten (en die heel graag de melk willen om dit kaasje te maken), de Chambre d’Agriculture – een soort departement van het ministerie van LNV en bijvoorbeeld ook de SAFER – grondbank die bepaalt wie er wat mag kopen – op die manier wil de AOP als eerste weten als er locaties beschikbaar komen.

Dit kaasje mag alleen in deze regio en op de traditionele manier geproduceerd worden, dus geïnteresseerden moeten zich in de vallei van de rivier Cher willen vestigen. Dat is de belangrijkste eis vanuit de AOP. “Die regio is heel specifiek”, weet Van Harten, “de melk en de kaasproductie moet echt daar plaatsvinden, buiten de regio mag deze kaas niet gemaakt worden.” De regio beslaat een deel van drie verschillende departementen en is ongeveer 100 kilometer lang en 50 kilometer breed.

• Daarnaast zijn er nog enkele eisen die er aan de geitenhouder gesteld worden die melk voor dit kaasje wil maken:
• er zijn twee rassen mogelijk: Saanen en Alpine geiten;
• de jonge geitjes moeten uit eigen opfok of uit de streek komen;
• het rantsoen moet voor minimaal 75 procent uit streekproducten bestaan;
• minimaal 550 kg drogestof per geit per jaar moet uit ruwvoer komen zoals hooi en stro. Gewikkelde balen worden getolereerd maar moeten minimaal 50 procent drogestof bevatten. Kuilproducten zijn niet toegestaan;
• krachtvoer moet ook uit de streek komen, dus veelal worden basisproducten als graan en maiskorrel gevoerd.

Overigens zorgt de AOC voor contracten die je verzekeren van voer uit de streek. “Dus die organisatie regelt met akkerbouwers in de buurt de verbouw van luzerne en granen en zorgt voor hooi uit de natuurgebieden.” Verder biedt de AOC hulp bij stageplekken voor het leren kaas maken, voor medeboeren die een soort mentorfunctie hebben en ook eventuele  plannen voor nieuw- of verbouw worden door de AOC begeleid. “Er kan veel voor je worden geregeld als je hier in stapt”, vertelt Van Harten. “De ondersteuning die je kunt krijgen biedt ook kansen aan mensen met minder eigen geld. In sommige gevallen kun je met de verkoop van het eigen huis, in Frankrijk een bedrijf beginnen. Dat is in Nederland onvoorstelbaar.”

Het aanbod in de regio

In de regio zijn  locaties te koop, zeker vijf op dit moment. Er zijn pluimveebedrijven die omgebouwd kunnen worden naar geitenbedrijven. Nieuwbouw op een akkerbouwbedrijf is mogelijk, maar ook overname van stoppende geitenbedrijven is een optie.

Zoals gezegd, kunnen er 500.000 boerenkaasjes meer verkocht worden. Daarnaast vragen de melkfabrieken op dit moment 3 miljoen liter melk extra, zo’n 3.000 geiten. Hoe dit qua grootte van bedrijven ingevuld wordt, is niet zo belangrijk. De gemiddelde bedrijfsomvang in de streek is zo’n 200-250 geiten met 30-40 hectare, er wordt niet intensief geboerd. “Vaak zijn het combibedrijven met een akkerbouwtak ernaast. Ook zijn er een twintigtal geitenboeren die zelf verkazen en de kaas op hun bedrijf verkopen”, weet Van Harten. De AOP maakt het niet uit of je zelf kaas maakt en zelf verkoopt, zelf kaas maakt en deze levert aan een affineur of melk levert aan een van de drie melkfabrieken in de regio die op artisanale manier de kaas maken.

Van Harten heeft met drie geïnteresseerde partijen contact. Een Nederlands stel is geïnteresseerd vooral vanwege de onmogelijkheid om in Nederland met weinig kapitaal een eigen bedrijf op te starten. Zij zoeken een bedrijf voor plusminus 400 geiten en willen leveren aan de fabriek. Verder is een stel bezig met een failliet bedrijf, het is wachten of de rechter het bod accepteert. Een derde klant zoekt een bedrijf voor 700 tot 800 geiten, de AOC zoekt met de Chambre d’Agriculture en de grondbank welke opties hiervoor zijn.

Gegarandeerde melkprijs

De melkprijs in Frankrijk ligt volgens Van Harten momenteel op een basisprijs van 0,92 euro per kg melk, maar daar bovenop zijn allerlei premies mogelijk. Er is een extra premie en een boerenkaaspremie die door de melkfabriek of de affineur worden uitbetaald. “De AOC  geeft een gegarandeerde minimum melkprijs voor de eerste zeven jaar na vestiging. Dat zegt wel iets”, aldus Van Harten. “Met alle premies erbij kan de melkprijs op 1,12 euro komen, afhankelijk van de gehaltes en de periode.”

Van Harten en Dorresteijn zien meer voordelen van Frankrijk. “Zo bedraagt de grondprijs ongeveer 6.000 euro per ha landbouwgrond. Dus je kunt gemakkelijker een grondgebonden productie opstarten in Frankrijk, zeker als je biologisch wilt zijn. Je geiten weiden op eigen grond geeft een lagere kostprijs per liter”, aldus Dorresteijn.

Een CL- en CAE-vrije kudde is zeldzaam. “In Frankrijk prikken ze eenmaal in de drie jaar bloed op controle van ernstige ziektes. Er wordt weinig aandacht besteed aan geiten met bulten.” Een aandachtspunt is wel het vinden van personeel. “Dat blijkt lastig”, weet Van Harten.

Van Harten wijst nog op de ruimte. “In Nederland mag je niet uitbreiden. Hier mag je nog een schuur ernaast zetten, als het maar een agrarisch gebouw is. En niet te vergeten: in Nederland lijkt men de geitenhouders liever kwijt dan rijk te zijn, in Frankrijk word je met trompetgeschal binnengehaald.”

Foto’s: Syndicat AOP Selles-sur-Cher Illustratie: AgriMedia