Jan Hagen in gesprek met Erik Fokker

Een hobbygeitenhouder en een beroeps- matige geitenhouder zijn nieuwsgierig naar elkaars aanpak, jarenlange ervaringen en drijfveren. Een gesprek tussen Nubische fokker Jan Hagen en melkgeitenhouder Erik Fokker.

Hobby-geitenhouder – Jan Hagen is fokker van Nubische geiten. Hij woont met zijn vrouw Willie (weer) in zijn ouderlijk huis in Klarenbeek (Gld). Vanaf 2012 doet Hagen mee aan keuringen en zijn de geiten certificaatwaardig. Hij heeft op dit moment vijf volwassen geiten, vier lammeren en drie bokjes. Hagen is voor een jaar voorzitter van de fokgroep Nubische geiten, na dit jaar bekijkt hij of hij dat blijft.

Beroepsmatige geitenhouder – Ook Erik Fokker uit Zalk (Ov.) woont op zijn ouderlijk bedrijf, boerderij Twiegweerd, samen met zijn vrouw Jeannet en hun acht kinderen. Voorheen werden daar koeien gemolken, nu lopen er 3.000 melkgeiten en de opfok staat op een andere locatie. De 64-stands roterende melkstal zit voorin de stal en is voorzien van glas; wie langs de boerderij komt mag naar het melken komen kijken.

Waarom houden jullie geiten?

Jan Hagen: “Toen ik een jaar of 13, 14 was, had iemand in de buurt hangoorgeiten, zoals we ze toen noemden. Daar heb ik er een van gekocht, want die geiten vond ik wel leuk. Maar toen zij drie jaar achter elkaar drie bokjes kreeg, heb ik de geit verkocht. Bovendien was ik op zo’n leeftijd dat ik andere dingen interessant ging vinden. Toen mijn vrouw en ik in 1995 de boerderij van mijn ouders in Klarenbeek kochten, hebben we eerst dwerggeiten gehouden. Maar dat Nubische van vroeger is toch blijven hangen, dus ik vroeg de veehandelaar of hij er een paar kon vinden voor me. Hij kwam met vijf Nubsiche geiten aan en die hebben we allemaal gekocht. In 2012 zijn we certificaatwaardig geworden en in 2013 aan keuringen mee gaan doen. Dat maakt de hobby nog weer leuker: het contact met andere fokkers, het vergelijken van de dieren en te weten waar je staat met je dieren ten opzichte van andere fokkers. Het zachtaardige karakter van Nubische geiten staat me aan, en ook hun upstanding, zoals we dat noemen, de fiere houding.”Erik Fokker: “Nubische geiten hebben inderdaad een hautain elan. Ik heb er ook eens een paar gehad, maar ze houden het hier in dit systeem niet vol.”Jan Hagen: “Nubische geiten zijn inderdaad gevoelig. Witte geiten zijn gewoon sterker.”Erik Fokker: “Dat wij hier nu een goedlopend melkgeitenbedrijf hebben, is best een tocht geweest. Ik heb zeven broers en zussen en mijn oudste broer kreeg als eerste de kans om het bedrijf met dertig melkkoeien over te nemen. Dat lukte niet. Toen mocht ik een poging doen. Op de middelbare landbouwschool kregen we de opdracht om een toekomstplan voor het thuisbedrijf te schrijven, waarbij we out of the box mochten denken. Mijn plan liet zien dat het starten met geiten zou kunnen, met slechts 1 cent marge, als alle 20 hectare en alle dertig koeien verkocht zouden worden. Zo zijn wij begonnen in 2009. In 2016 hebben we de kans gegrepen om van 1.500 melkgeiten te groeien naar 3.000, omdat ik dacht dat we dan toekomstbestendiger zouden zijn. Die sprong was erg groot, maar we hebben het gered.”

Hoe ben je met fokkerij bezig en wat wil je daarmee bereiken?

Jan Hagen: “Het exterieur van de geiten gaat voor mij voor; ik wil zo dicht mogelijk het True Type van de Nubische geit benaderen. Daarbij houd ik van grote geiten. Een volwassen Nubische geit moet volgens het stamboek tussen 85 en 90 centimeter zijn. Ik houd graag 90 centimeter aan en vind het ook niet erg als ze nog iets groter worden. Het kruis en de schoft moeten daarbij even hoog zijn of de schoft mag nog iets hoger zijn. En die fiere houding vind ik zo mooi. Op de keuring maakt het jasje en de kleur niet uit, en voor mijzelf ook niet, maar ik fok graag bonte dieren omdat die beter verkopen. Ik zie hier in de stal in Zalk ook best wat kleurtjes, dat had ik niet verwacht.”Erik Fokker: “Die kleurtjes is toeval, ik kijk daar niet naar. Ik koop bokken waarbij ik naar hun productievererving kijk. Alle jonge geiten plus een kwart van de oudere geiten gaan bij de bok. Vorig jaar, toen er door de hoge kosten weinig geld overbleef, deed ik geiten die minder melk gaven onder de bok. Dan fok je niet het hardst vooruit, natuurlijk. In het verleden heb ik mijn dieren Triple A laten keuren, maar dat heb ik laten liggen toen de stal vol moest en er geen geld voor was. Op dit moment zijn we gegevens aan het verzamelen voor het selecteren van de beste dieren. Ik wil nu wel weer meer aan fokkerij doen, ik zou er graag meer lijn in zien komen.” Jan Hagen: “Fokken en melken zijn twee verschillende dingen. Ik zie wel redelijk nette uiers onder jouw dieren.”Erik Fokker: “Gemiddeld geven ze 3,5 liter melk per dag, zo’n 1.200 liter per jaar. In fokkerij moet je veel hobby hebben, denk ik, en ik ben te druk met mijn bedrijf om daar de tijd in te steken.”

Hoe ziet het rantsoen voor jullie geiten eruit?

Erik Fokker: “Zes keer per dag krijgen de geiten een gemengd rantsoen met gras, perspulp en tarwegistconcentraat. Het gras komt van 65 hectare die ik huur in Follega en dat komt in vrachtwagens hier.”Jan Hagen: “Mijn geiten krijgen A-brok, dus een rundveebrok, en de lammeren krijgen een beetje muesli voor de zoetigheid waarna ze overgaan op de A-brok. Verder krijgen ze bietenbrok die ik week tot pulp, hooi van eigen land en in de winter een maismix waar ook bierbostel in zit.”

Op welke dieren of resultaat ben je het meest trots?

Jan Hagen: “Eigenlijk hebben we elk jaar wel geiten en lammeren die meedoen om de prijzen op keuringen. De fokgroep Nubische geiten reikt elk jaar de Claycroftbekers uit aan de beste Nubische bok en Nubische melkgeit in Nederland. Nadat we in 2013 mee zijn gaan doen met keuringen, hebben we met Kristal van de Clabanus in 2017 de Claycroftbeker weten te winnen. Haar dochter Noa van de Clabanus won deze beker in 2019 en in 2022. Rambo van de Clabanus (zoon van Kristal van de Clabanus) won de beker in 2022 voor beste Nubische bok. We zijn vooral blij en ook wel trots dat het ons in relatief korte tijd is gelukt om met allemaal eigen gefokte geiten dit te bereiken. We hebben alleen vreemde bokken aangekocht.”

Erik Fokker: “Als startende geitenboer kochten we lammeren bij vier verschillende bedrijven. Een van deze lammeren heeft vier jaar lang meer dan 10 liter per dag gegeven.”

Hoe dragen jullie de fokkerij of je bedrijf naar buiten uit?

Erik Fokker: “Het is belangrijk om goodwill te krijgen en een net verhaal naar buiten te brengen. Daarom zorgen wij voor voldoende voerplekken, voeren we gemengd zodat het voer elke dag hetzelfde is en doen we aan duurmelken. We organiseren lammetjesdagen, doen mee aan activiteiten van Boert Bewust IJsseldelta en aan Van Riek tot Vork, waarbij mensen aan een mooi gedekte tafel kunnen plaatsnemen en meer te horen krijgen over het eten dat ze op hun bord vinden.”Jan Hagen: “Om meer Nubische fokkers te enthousiasmeren voor de hobby willen we dit jaar weer een stallendag organiseren. Ook probeer ik fokkers persoonlijk te benaderen om deel te nemen aan keuringen. Dit jaar hoop ik de fokgroep Nubische geiten weer wat meer leven in te blazen. Als dat lukt, blijf ik langer als voorzitter.”

Houden jullie over 10 jaar nog geiten? Wat is er dan veranderd?

Jan Hagen: “In goede gezondheid hoop ik over tien jaar nog steeds een paar Nubische geiten te hebben, maar waarschijnlijk wel minder dan nu. Ik hoop dat de tendens die zich in de coronaperiode heeft voorgedaan, niet voortzet. De keuringen werden vorig jaar aanzienlijk minder bezocht, zowel het aantal dieren als het aantal fokkers lag misschien wel 30 procent lager. Hopelijk zit er dit jaar een kentering in, dat het aantal gelijk blijft of misschien nog weer wat aantrekt. Er zijn wat lichtpuntjes wat betreft Nubisch: er zijn een paar starters en enkele daarvan lijken zich ook te gaan wagen aan keuringen.”

Erik Fokker: “Misschien heb ik over tien jaar wel een kleiner bedrijf. Of boeren we in het buitenland. De tijd zal het leren.”