Niet-besmettelijke oorzaken van huidproblemen – Met huid en haar

Iedere geitenhouder is bekend met klachten zoals jeuk, kaalheid, korstvorming en verdikte huiddelen veroorzaakt door uitwendige parasieten. Huidproblematiek kent echter ook niet-besmettelijke oorzaken die vergelijkbare klachten kunnen geven. De oorzaak bepaalt de behandelingsstrategie en tevens de prognose. Het vaststellen van de oorzaak van het huidprobleem is daarom voorwaarde voor een effectieve aanpak.

Niet elk dier is even gevoelig voor het ontwikkelen van huidproblemen. De gevoeligheid komt soms meer voor bij bepaalde rassen. De aandoening pygmy goat seborroisch dermatitis wordt gezien bij sommige lijnen binnen de dwerggeiten. De geiten vertonen schilfers en korstvorming, met name rondom ogen, neus, de kop, in oksels en rondom de anus. Jeuk blijft in eerste instantie achterwege maar ontwikkelt zich zodra secundaire bacteriële infecties plaatsvinden. Het beeld doet denken aan zinktekort, maar zinktherapie heeft geen effect.

Phemphigus foliaceus is een aandoening die ook vergelijkbare verschijnselen kan geven maar geen rasgevoeligheid vertoont. Het is een auto-immuunziekte waarbij de geit antilichamen aanmaakt die de eigen opperhuidcellen aanvallen. Geiten van allerlei leeftijden kunnen verschijnselen krijgen zoals kaalheid, blaasjes, ontstekingshaarden, korstvorming en soms jeuk op plekken op de huid, waaronder de oksels, omgeving van de anus, buikwand, rondom ogen en lippen, de kin en de oren.

Beide aandoeningen zijn niet eenvoudig te behandelen. Toepassen van ontstekingsremmers biedt verlichting maar geen permanente oplossing. Langdurige behandeling met ontste­kings­remmers is mogelijk, maar de kans op bijwerkingen is aanzienlijk.

Erfelijkheid

Pygmy goat seborroisch dermatitis komt voor in bepaalde dwerggeitfamilies, maar hoe het overerft is niet bekend. Dit is wel bekend bij ‘wattle cysts’. Zo nu en dan worden vergrote klokjes waargenomen bij jonge geiten. Ze kunnen al bij geboorte eenzijdig of tweezijdig vergrote klokjes hebben, maar de klokjes kunnen ook pas later in omvang toenemen. De aandoening is dominant autosomaal overerfbaar, wat betekent dat de aanwezigheid van slechts één afwijkend gen voldoende is om deze cystes te ontwikkelen, ongeacht geslacht. Hoewel de geit slechts ongemak vertoont bij aanzienlijke omvang, baart deze aandoening wel zorgen. De besmettelijke aandoening caseous lymfadenitis (CL) komt in deze lichaamsregio voor. Uitsluiten van de aanwezigheid van CL is gewenst.

Zinktekort

Spoorelementen hebben diverse functies in het lichaam en sommige zijn nodig voor huid-, haar- en hoornontwikkeling. Het spoorelement zink is nodig voor de opbouw van eiwitten, de groei en ontwikkeling van weefsel en een goede werking van het afweer- en immuunsysteem. Een zinktekort leidt tot verminderde eetlust, slechte groei, verdikte of kale huid en verminderde weerstand. Kaalheid op plekken zoals rondom de ogen, oren, het gehele gezicht en de achterpoten hoort bij een zinktekort. Jeuk kan discontinu aanwezig zijn. Een tekort kan primair ontstaan bij te weinig aanbod in de voeding, of secundair door ziekte of verdringing door andere spoorelementen. In de literatuur is beschreven dat een verminderde zinkopname genetisch aangelegd kan zijn. Het beeld kan veel weg hebben van een infectie met mijten, waardoor een zinktekort makkelijk over het hoofd wordt gezien. Overigens kan een zinktekort wel problemen met mijteninfecties verergeren. Biopten van afwijkende huiddelen kunnen naar zinktekort wijzen. In combinatie met onderzoek van mineralen en zware metalen van de lever wordt de diagnose gesteld.

Fotosensibiliteit

Hobbygeiten en biologische melkgeiten worden (deels) buiten gehuisvest. Blootstelling aan UV-licht kan het beeld van fotosensibiliteit veroorzaken. Dit is een uitingsvorm waarbij veelal lichtgekleurde huiddelen aan de kop zonnebrand vertonen en waarbij uiteindelijk versterf van de opperhuid plaatsvindt. Dit kan primair maar vaak secundair door leverziekte ontstaan. Bekende oorzaken voor leverziekte zijn leverbot, de grasschimmel sporidesmin, kopervergiftiging en plantvergiftiging door jacobskruiskruid. Het is van belang te achterhalen wat de onderliggende oorzaak is. Bij een verdenking van fotosensibiliteit is bloedonderzoek op leverenzymen een eerste benadering. Als er verschijnselen van zonnebrand aanwezig zijn, moeten dieren opgestald worden om UV-blootstelling te beperken.

Tekst: Nienke Snijders-van de Burgwal, Royal GD