Alternatieven voor stro – ‘Met korrels een droge pot’

Graanhullen en andere restproducten in brokjesvorm, ook wel pellets genoemd, zorgen dat de pot droog blijft. Droger dan een pot met stro. De mest die het oplevert is bovendien het hele jaar te strooien. Dat ervaart een aantal geitenhouders al enkele jaren.

Speltdoppellets. Of gerstedoppellets. Maar ook zonnebloem, hennep, haver – het kan allemaal gepelleteerd worden. Sinds zes jaar biedt Berg Fourage de pellets aan en geitenhouders krijgen er steeds meer belangstelling voor. “Zij ervaren dat de potten droog blijven”, zegt Henry Westerink, verkoopadviseur bij Berg Fourage. “Door pelleteren wordt het hechtingsoppervlak groter, waardoor het product meer vocht kan opnemen.” Uit absorptietesten zou blijken dat gepelleteerd graan tot drie keer meer vocht opneemt dan stro. Het verschilt wat per soort, speltdoppellets zouden het meeste vocht opnemen, daarna gerstedoppellets. “Stro neemt iets meer dan het eigen gewicht aan vocht op, de korrels ongeveer vier keer het eigen gewicht”, weet Westerink.

Vochtvreter onderin

Er zijn verschillende opties voor de inzet van pellets: puur de pellets, of gemengd door het stro of enkel als onderlaag in de pot als een vochtvreter onderin. Biologisch geitenhouder Maarten van Ittersum uit Kamperveen kiest voor mengen. Sinds deze herfst lopen zijn 700 melkgeiten op een bed van zonnebloemschilpellets en stro. Hij had twee redenen om daarmee te beginnen: er was weinig tarwestro beschikbaar en de wens om eigen mest op zijn 10 hectare grasland te brengen. “We zoeken nog uit welke verhouding met stro het meest ideaal is. Maar de potten die we nu hebben uitgemest zijn beduidend droger dan een stropot. Ik vroeg me op een gegeven moment zelfs af waarom ik aan het uitmesten was.” Verder heeft de geitenhouder het idee dat er minder snel een ammoniaklucht in de stal hangt en dat er minder stof ontstaat bij het strooien. Na het uitmesten rijdt de geitenhouder eerst een laag pellets in de pot. “Zo’n 2 tot 3 centimeter. Na een dag is dat verpulverd en zie je het toenemen in volume. Vervolgens blijf ik de pot aanvullen, dan met stro, dan met pellets, in dunne laagjes. Na een tijdje lijkt het of de geiten op het land lopen, zo’n harde laag ontstaat er. Het loopt gemakkelijk voor ze.”

Rulle mest

Martin Tuinte uit Eibergen heeft ervaring met verschillende soorten pellets. “Speltdoppellets werken prima maar zijn op dit moment duur want ze concurreren met biogasinstallaties. Zaagselpellets werken goed en zijn concurrerend in prijs met stro, maar je hebt meer stof in je stal. Tarwegriespellets vind ik ongeschikt want dat wordt papperig en gaat zurig stinken. Nu gebruik ik haverdop- en zonnebloemschilpellets. Dat lijkt ook geschikt.” Tuinte koos voor pellets omdat hij jaarrond geitenmest op zijn grasland wil strooien. “Ik wil de bodemvruchtbaarheid verbeteren. Eigen stalmest afvoeren en drijfmest aanvoeren is dan toch raar. Nu heb ik afgelopen jaar vier keer vaste mest gestrooid.”

De pellets geven fijne vaste mest met geen of nauwelijks strodeeltjes. “Door het kleinere oppervlak fermenteert pelletmest beter en strooit het mooier”, weet Westerink. Van Ittersum heeft het liefst mest van pellets mét stro. “Mest van alleen pellets is vaster en heeft weinig structuur. Met een beetje stro erdoor blijft het compostachtige, rulle mest die ik in de zomer tussen de grassnedes door kan strooien. Ook akkerbouwers, waar de meeste mest naartoe gaat, willen structuur erin.”Tuinte zegt minder vliegen te zien in de potten met pellets. Op de klauwtjes heeft het volgens hem, na twee jaar ervaring, geen invloed. De geitenhouders merken niet dat de geiten voorkeur hebben voor liggen op pellets of stro.

Punt van aandacht: strooien

Beide geitenhouders zoeken nog naar de beste manier om de pellets in de pot te brengen. Van Ittersum rijdt de eerste laag pellets met de shovel de pot in en het bijstrooien gebeurt het best als de pot leeg is. Dat is vaak tijdens het melken – een moment dat niet altijd uitkomt. “Ik wil niet een aparte strooibak hiervoor moeten aanschaffen. Het beste strooimechanisme moeten we nog bedenken.” Dat geldt ook voor Tuinte. Hij brengt om de andere dag een portie pellets met een losbandje in de pot. Dat zorgt voor een klein dijkje en omdat de geiten de pellets minder uit elkaar lopen dan stro, is dat niet ideaal. “Maar ik wil het niet strooien met een schijf, als een kunstmeststrooier, want dan komt er denk ik te veel in de waterbakjes.” Het liefst wil hij vaker kleine beetjes strooien. “Dan kan ik de capaciteit van de pellets nog beter benutten. De toepassing van de pellets moet in dienst staan van de bodemverbetering.”

Iets duurder

Volgens Westerink strooi je met pellets ongeveer evenveel kilo’s als met stro, maar je hebt minder volume. Door de slechte zomer is er in Frankrijk 20 procent minder stro geoogst. Toch zijn op dit moment de stooiselkosten van puur pellets hoger dan die van stro. Tuinte: “Je bent snel wat tonnen kwijt als je pellets strooit. Over 2023 had ik 1 cent per liter melk meer strooiselkosten. Maar ik hoefde 500 ton minder mest af te voeren.”Westerink denkt dat voor pellets meer opslagruimte nodig is dan voor strobalen omdat je pellets minder hoog kunt stapelen. Een vracht pellets van 25 ton is momenteel iets duurder dan een vracht tarwestro van 13 ton, weet hij. Voor de geitenhouders wegen de voordelen zwaarder – zowel Van Ittersum als Tuinte gaan verder uitdokteren hoe ze het beste met pellets kunnen omgaan.