Blauw uier bij melkgeiten, een ernstige zaak

Blauw uier bij melkgeiten komt helaas met regelmaat voor. Afhankelijk van de ernst van de uierontsteking leidt dit tot een lagere melkproductie, hoge vervangingskosten, mindere melkkwaliteit en extra behandelkosten. Hoe kunt u blauw uier voorkomen op uw bedrijf en welke diagnostiek kunt u inzetten om de veroorzakers van dit probleem te achterhalen?

Blauw uier is een ontsteking aan het uier veroorzaakt door Staphylococcus Aureus, een gram positieve bacterie. Meestal is één uierhelft aangetast. Deze uierhelft is gezwollen en pijnlijk, in het beginstadium treedt er roodverkleuring van een gedeelte of van de gehele uierhelft op. Na korte tijd verkleurt de uier blauw of zwart. De aangetaste uierhelft sterft af. Zonder behandeling sterven de dieren meestal snel. Bij tijdige behandeling kan de geit overleven, maar kan als verloren worden beschouwd voor de melkproductie. Deze melkgeiten zijn een besmettingsbron voor andere geiten en de omgeving en dienen zo snel mogelijk te worden afgevoerd. Blauw uier als bedrijfsprobleem brengt hoge kosten met zich mee. Hoeveel dieren een blauw uier ontwikkelen is van vele factoren afhankelijk. Hoe beter het afweersysteem van de geit functioneert, hoe lager de infectiedruk en hoe minder kans op overdracht. En hoe minder problemen met uierontsteking op het bedrijf voorkomen.

Hoeveel last heeft u van blauw uier bij uw geiten en wat kunt u doen om dit te voorkomen?

De streefwaarde voor klinische uierontsteking bij melkgeiten is minder dan 2% op jaarbasis. Vaak wordt de uierontsteking gezien in de eerste periode na het aflammeren. Stress en veranderingen, in en rondom de geit, kunnen ervoor zorgen dat de afweer van de geit na het aflammeren tijdelijk onder druk staat. Een klinische uierontsteking, zoals blauw uier, kan dan gemakkelijk de kop opsteken.

Staphylococcus Aureus is een bacterie die zich op de huid of in het uier van besmette dieren bevindt en kan naast klinische uierontstekingen, ook een subklinische uierontsteking veroorzaken. Een subklinische uierontsteking is een ontsteking waarbij er geen zichtbare afwijkingen aan de melk of geit te zien zijn. Dit betekent niet dat er geen schade is. Bij een subklinische uierontsteking is het celgetal erg hoog. Een gezonde geit heeft een celgetal onder de 500.000 cellen per ml melk. Op het moment dat er een subklinische uierontsteking is, stijgt het celgetal. Dieren met een subklinische uierontsteking blijven vaak lange tijd onopgemerkt.

Mocht u te veel last van blauw uier hebben, dan is het verstandig om eens kritisch naar uw melkmachine te kijken. Vergeet niet dat één melkstel per dag meerdere geiten melkt, waarbij er elke keer weer een risico is op overdracht van bacteriën. Vervang tepelvoeringen tijdig en laat, bij twijfels over het functioneren van de melkmachine, een natte melkmeting uitvoeren. Ook hygiëne maatregelen kunnen de infectiedruk verlagen. Het sprayen of dippen van de geiten na het melken, zorgt voor een betere speen hygiëne. Het schoonhouden van de potstal draagt hier ook aan bij. Daarnaast kunt u de afweer van de geiten verbeteren door te zorgen voor een optimale voeding en veranderingen en stress bij de geiten zoveel mogelijk voorkomen.

Welke diagnostiek kunt u het beste inzetten?

Om de veroorzakers van uiergezondheidsproblemen bij u op het bedrijf te achterhalen, kan een tankmelkonderzoek (kiemgetal uitgesplitst per bacterie) worden ingezet. Deze uitslagen moeten echter wel juist worden geïnterpreteerd. Wanneer het totale kiemgetal verhoogd is en het aandeel hiervan in de tank voor een groot deel wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld CNS of Staphylococcus Aureus, is het meer aannemelijk dat deze ook de uiergezondheidsproblemen veroorzaken. Om meer zekerheid te krijgen over welke kiem uierontstekingen veroorzaakt, is individueel bacteriologisch onderzoek de beste methode om de veroorzakende kiemen te achterhalen. Bemonster hiervoor de juiste dieren. Doordat er vaak geen individueel celgetal bekend is, is dit een lastige zaak. Om toch een goed beeld te krijgen kunnen het beste de dieren worden bemonsterd die net een onkant uier beginnen te krijgen. Een verhoogde geleidbaarheid gemeten met een Draminski meter of een positieve CMT test kan meer zekerheid bieden over welke uierhelft een verhoogd celgetal heeft. Het is aan te raden om melkmonsters in overleg met uw dierenarts te nemen. Bemonster minstens 10 dieren op een geitenbedrijf van 1000 geiten en doe dit op een steriele wijze zodat er geen vervuilde monsters ontstaan. Wanneer de uitslagen bekend zijn kunt u in overleg met uw dierenarts de juiste preventieve maatregelen inzetten waardoor de problemen gericht kunnen worden aangepakt.

Bent u ook benieuwd hoe u op andere manieren de afweer van de geiten tegen stafylokokken kunt verbeteren? Neem dan contact op met uw dierenarts of direct met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Pauline Athmer (Zuid Nederland), 06-8100 2036, Ruth Meenks (Noord Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Oost Nederland) 06-2046 9304.