Het herhaaldelijk meten van een individueel celgetal van een geit en uiterlijke kenmerken, zoals een opgedroogde uierhelft of bultvorming in het uier kunnen indicatief zijn voor een bacteriële uierbesmetting. Maar geeft het tankcelgetal ook inzicht in de uiergezondheidsstatus op het geitenbedrijf?
Dit waren enkele vragen die professor Dominique Bergonier van de Universiteit van Toulouse probeerde te beantwoorden tijdens een recente HIPRA University, een leerzame middag voor dierenartsen en erfbetreders actief op geitenbedrijven. Voor dit artikel zijn diverse onderzoeken gebruikt die zijn opgesteld door Renée de Crémoux, onderzoeker van l’Institut de l’Élevage.
Tankmelk
Op veel bedrijven wordt niet aan individuele melkcontrole gedaan, het tankcelgetal is dan het enige hulpmiddel om een inzicht te krijgen van de uiergezondheid. Het tankcelgetal van geitenmelk loopt de laatste jaren op. Uit Franse cijfers blijkt dat in de periode van 1995 tot 2000 het gemiddeld tankcelgetal nog tussen de 1 miljoen en 1,2 miljoen cellen/ml fluctueerde. Na 20 jaar is het gemiddelde tankcelgetal opgelopen tot 1,9 miljoen cellen/ml. In Nederland lijkt de situatie niet anders te zijn. Een echte verklaring hiervoor is nog niet gevonden, maar productieniveau, koppelgrootte en duurmelken lijken wel een rol te spelen. Ook het onderhoud en de instellingen van de melkmachine zijn van groot belang! Zo kunnen afwijkingen in het bedrijfsvacuüm en het aantal pulsaties/minuut voor aanzienlijke stijgingen van het tankcelgetal zorgen.
(Bron: De Cremoux, 2002)
Typisch voor het tankcelgetal van geiten is het fluctuerend verloop. De fluctuatie is te verklaren door bijvoorbeeld seizoensinvloeden en ook door lactatiestadium en de hormonale status van de geiten.
Staphylococcus aureus
Er zijn kiemen die door de chronische beschadiging van het uierweefsel een productiedaling veroorzaken. Een voorbeeld is Staphylococcus aureus. Deze kiem is de oorzaak van zowel zichtbare uierontsteking als ook minder zichtbare uierontsteking met celgetalverhoging, onkantheid, huidontstekingen of abcessen als gevolg. Daarom wordt Staphylococcus aureus ook wel een major pathogeen genoemd, een ernstige ziekteverwekker. Herhaaldelijk hoog individueel celgetal (meer dan drie keer hoger dan 1,75 miljoen/ml) is een sterke indicatie voor een infectie met een major pathogeen zoals bijvoorbeeld Staphylococcus aureus.
Kunnen we uit tankmelk afleiden of er dieren zijn besmet met Staphylococcus aureus?
De hoogte van het tankcelgetal kan een indicatie geven van het aantal dieren met een subklinische, onzichtbare infectie in het koppel. Als een bedrijf een geometrisch celgetal heeft tussen de 900.000 en 1 miljoen cellen/ml wordt geschat dat ongeveer 6 % van de geiten besmet kan zijn met een major pathogeen. Loopt het tankcelgetal op naar meer dan 1,5 miljoen cellen/ml dan is het aantal geiten met een major pathogeen al opgelopen tot 10% en bij meer dan 2 miljoen cellen/ml in de tankmelk is het aantal geiten dat is besmet met een belangrijke ziekteverwekker opgelopen tot 17%.
De beste manier om een besmetting te ontdekken is door middel van een onderzoek op de melk met behulp van DNA technieken (PCR) of bacteriologisch onderzoek. Zijn er veel dieren in het geitenkoppel aanwezig zijn met een Staphylococcus aureus uierinfectie? Is de oorzaak van de onkantheid een Stafylokok die toch schade berokkend?
In het volgende deel gaan we verder in op de melkproductiedaling geassocieerd met een hoog celgetal en op de rol van de droogstand op het celgetal.
Wilt u meer informatie over uiergezondheid op uw bedrijf? Neem gerust contact op met één van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
