De kwaliteit van de kaas wordt bepaald door de samenstelling van de melk. Wanneer het celgetal in de melk verhoogd is, zal de samenstelling ook anders zijn. Deze verandering heeft invloed op zowel het productieproces als de kwaliteit van de kaas. Het is daarom belangrijk de uiergezondheid op uw bedrijf goed in de gaten houden om zo problemen te voorkomen.
Kiemgetal en uiergezondheid
Een verhoogd kiemgetal duidt op een overmatige aanwezigheid van bacteriën in de melk. Dit kan voortkomen uit een initiële overproductie van bacteriën, bijvoorbeeld bij een uierontsteking. Een andere factor is een te vuil uier, waarbij tijdens het melken bacteriën in de melk terechtkomen. Ook kan een onjuiste reiniging van de melkinstallatie na het melken leiden tot een verhoogd kiemgetal.
Het celgetal is een maat voor het totaal aantal cellen per milliliter melk. Deze cellen bestaan voor het merendeel uit afweercellen (witte bloedcellen/leukocyten) en een gering percentage afgestorven oppervlaktecellen van het uierweefsel (epitheelcellen). Wanneer bacteriën het uier binnendringen, zetten eerst de leukocyten in het uier de aanval in. Meteen daarna komen grote aantallen leukocyten (neutrofielen) vanuit het bloed naar het uier. Op deze manier kan (on)zichtbare uierontsteking ontstaan en verhoogd het celgetal.
Een hoog percentage geiten met een onzichtbare uierontsteking is een belangrijke risicofactor voor een verhoogd kiemgetal. Door het aantal geiten met zichtbare of onzichtbare uierontsteking te verminderen, kunnen het celgetal en het kiemgetal op probleembedrijven dalen. Wanneer het kiemgetal oploopt is het aan te bevelen een melkbeurt voor te stralen, om zo geiten met zichtbare uierontsteking op te sporen. Om echt onzichtbare uierontstekingen te detecteren, is het meten van het individuele celgetal de meest directe methode. Bij een individueel celgetal boven de 500.000 cellen/ml is nader bacteriologisch onderzoek van de melk aan te raden om de oorzaak van het verhoogde celgetal vast te stellen. Een onkant uier geeft zonder meting van het celgetal al aan dat er een infectie in het uier zit. Het is dan nuttig om de veroorzakende kiemen op uw bedrijf te achterhalen door bij 10 geiten een melkmonster af te nemen van de uierhelft die net onkant begint te worden.
Wat is de invloed van een hoog celgetal op kaas?
Melk met een hoog celgetal heeft een andere samenstelling dan melk met een laag celgetal. Zo bevat melk afkomstig van hoog celgetal dieren minder vet, caseïne en lactose, terwijl het gehalte aan wei-eiwit en de pH toenemen. Dit alles leidt tot een verandering in de fysisch-chemische samenstelling van de kaas.
Bijvoorbeeld, de stolling van kaas wordt beïnvloed door veranderingen in het caseïnegehalte, omdat dit de werking van stremsel en starterculturen beïnvloedt. Wanneer het celgetal hoog is, nemen ook de chloorionen toe en veranderen ze de osmotische druk van de melk, een factor die ook van invloed is op de stollingstijd. Plasmine is het belangrijkste enzym in melk dat proteïnen afbreekt. Dit enzym komt vooral voor wanneer er veel witte bloedcellen aanwezig zijn, wat het geval is bij een verhoging van celgetal. Plasmine heeft een grote invloed op de stolling van melk en de afbraak van caseïne, wat kan leiden tot minder kaasproductie.
Maatregelen bij problemen met celgetal en kiemgetal
De te nemen maatregelen zijn afhankelijk van de geïdentificeerde kiemen, maar over het algemeen is het beperken van de overdracht van mastitiskiemen tijdens het melken van groot belang. Daarnaast is het cruciaal om de algehele weerstand van de koppel op een hoog niveau te houden. In overleg met uw dierenarts kunt u op uw bedrijf gericht werken aan het bevorderen van de uiergezondheid, verbeteren van de situatie en het voorkomen van toekomstige problemen.
Heeft u vragen of wilt u meer weten over uiergezondheid op uw bedrijf? Neem dan contact op met één onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165, Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304 of Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
