Zoonotisch risico van Chlamydia abortus

Chlamydia abortus is een bacterie die bij geiten ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken. De infectie leidt niet alleen tot abortussen, vroeggeboortes en geboorte van zwakke lammeren, maar het kan tevens ernstige gevolgen hebben voor de kuddegezondheid en de economische situatie van een geitenhouderij. Chlamydia abortus is ook een zoönose, het is een kiem die van geiten over kan gaan op mensen. Hoewel veel Nederlandse schapen- en geitenbedrijven besmet zijn, wordt Chlamydia abortus zelden bij mensen gediagnosticeerd (sinds 2013 is slechts één klassieke C. abortus gedetecteerd). Het wordt beschouwd als een zoönose met een verwaarloosbaar risico voor de volksgezondheid. Veehouders, dierenartsen, en anderen die met geiten werken, lopen door intensiever contact met besmette dieren een verhoogd risico. Ook is Chlamydia een punt van zorg op bedrijven met kleine herkauwers met een groot aantal mens-dier-contacten (zoals bijvoorbeeld kinderboerderijen). Bij dieren zijn Chlamydia spp. anders dan C. psittaci niet meldingsplichtig.

Mensen kunnen Chlamydia van geiten oplopen door direct contact met geïnfecteerde dieren, besmette vroeggeboren lammeren of vruchtwater van aborterende dieren maar ook door inademing van stof met infectieuze deeltjes. Chlamydia blijft lang besmettelijk via ingedroogde uitscheiding in bijvoorbeeld stalmest en stof.

Op basis van een in 2005 uitgevoerd onderzoek heeft GD een protocol opgesteld voor de aanpak van Chlamydia abortus op een besmet bedrijf. Het doel van dit protocol is tweeledig:

• Schade veroorzaakt door Chlamydia abortus op een besmet bedrijf zo veel mogelijk beperken door het aantal abortusgevallen zo laag mogelijk te houden.
• Het risico voor de volksgezondheid zo veel mogelijk beperken.

Het aantal abortussen kan omlaag worden gebracht door hygiënische maatregelen. Dat geldt voor verspreiding binnen het bedrijf (vermijd contact van gezonde met zieke dieren) maar ook voor contacten tussen bedrijven, door aankoop van besmette dieren. Er bestaat in Nederland nog geen certificeringsprogramma, zodat inzicht in gezondheidsstatus ontbreekt bij aankoop van dieren.

Naast hygiënische maatregelen op een besmet bedrijf wordt aangeraden om nader onderzoek te doen. Dit kan door middel van sectie op geaborteerde vruchten en vruchtvliezen, door onderzoek op vaginaal swabs van dieren die verschijnselen hebben of door onderzoek van lebmaaginhoud van geaborteerde vruchten. Daarnaast is ook bloedonderzoek op Chlamydia abortus antistoffen mogelijk bij 10 verdachte dieren. Dit onderzoek is alleen zinvol bij dieren van 14 tot 60 dagen na verwerpen of aflammeren.

Vaccinatie is een belangrijke stap om het aantal abortussen en de uitscheiding van Chlamydia omlaag te brengen. Er zijn vooralsnog in Nederland alleen twee vaccins geregistreerd voor schapen. Het geïnactiveerde vaccin kan veilig worden toegediend door zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden en kan zowel tijdens lactatie als ook in de dracht toegepast worden. Vaccinatie zorgt voor vermindering van de klinische verschijnselen en het gaat de uitscheiding tegen van Chlamydia. Dit is van essentieel belang voor de bestrijding van abortussen, die door deze ziekteverwekker wordt veroorzaakt.

Wordt u dus geconfronteerd met abortussen, vroeggeboortes of geboorte van zwakke lammeren? Contacteer dan uw dierenarts voor de mogelijkheden van nadere diagnostiek en gerichte vaccinatie. U kunt ook direct contact opnemen met één van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304.

Bronnen:

• One health, Staat van zoönosen: https://www.onehealth.nl/staat-van-zoonosen
• GD https://www.gddiergezondheid.nl/nl/Diergezondheid/Dierziekten/Chlamydiose
• Richtlijnen RIVM https://lci.rivm.nl/richtlijnen/psittacose
• Montbrau ea 2020 Evaluation of the Efficacy of a New Commercially Available Inactivated Vaccine Against Ovine Enzootic Abortion

Zareba ea 2020 Chlamydiae, whats new